साहित्यकार एल बि क्षेत्रीसंगको भेट एक संस्मरण - राम लामा

बिराट नेपाल 2016-07-18

पाउंनु- गुमाउंनु या भेट्नु-छुटिनु यी सबै सन्जोग मात्र नभएर भगवानको पनि खटन हो जस्तो लाग्न थाल्यो आजकाल मलाई त । किनभने आज भोलि मेरो घरमा आउने पाउनहरुमा भगवान् कै रूप  देख्न थालेको छु । मेरो जिन्दगीमा प्राय: बिर्सनै मन नलाग्ने खालको सम्बन्धलाई सुर्काने गांठो कसेर जानु भयो केहीले । जुन जति ताने पनि न फुस्कने ।  

"मलाई लस एन्जलस आउनु परेको छ मलाई राम्रो होटल खोजी दिनुस् हामी रिल्याक्स गर्न चाहन्छौँ” भन्नु भयो फोनमा एक वरिष्ठ साहित्यकारले । ६५ वर्ष पुगेका बुढाको यस्तो रसिलो वाक्यले मलाई बोल्ती बन्द गराएको थियो । तैपनि औपचारिकता निभाउनलाई मेरो घरमा नै बस्नु भए पनि हुन्छ भनेँ । आफ्नो सम्झी म कहाँ आउने पाउंनाहरुलाई आतिथ्य पुरा गर्न पाउँदा मलाई पनि गर्व लाग्छ भनेको थिएँ ।
 
उंहालाई भर्जिनियामा सम्पन्न भएको अ ने सा स को रजत जयन्तीमा भेटी सकेकोले उहाँको ६५ बर्से कलिलो उमेरको अन्दाज त गरी सकेको थिए । तर म्याडमलाई नदेखेकाले मैले अन्दाज गर्नुको कुनै आधारनै थिएन । त्यसले उहाँको "हामी रिल्याक्स गर्न चाहन्छौँ" भन्ने वाक्यले के विषयलाई लक्षित गरेको छ भन्ने कुराको भ्याउ पाउंन सकेको थिइन ।
 
अन्तर्राष्ट्रिय साहित्य समाज लसएन्जलस च्यापटरका अध्यक्ष शान्तिराम ढकालले मलाई सल्लाहकार बनाएर साहित्यको कुण्डमा धकेली दिनुभएको थियो । त्यसपछि कलम समातेर सल्बलाउन थालेका यी हातहरुले आज कनी- कुथी दुई दर्जन रचनाहरू कोरी सकेका छन् । नेपाली साहित्यमा रुचि बढ्दै गएकोले होला जो साहित्यकारहरु पनि सबै आफ्नै जस्तो लाग्ने गर्दछ ।
 
घरमा हामी दुबैजना भर्खर लेख्न सुरु गरेकोले होला "नयाँ मुल्लाह अधिक प्याज खाते" है भने झैँ खाली रचना सम्बन्धी चर्चा र बहसको अपेक्षा गरिरहेका हुन्छौं । म भन्दा पनि बढी उनी । एल बि छेत्री नेपाली तथा अङ्रेजी साहित्यका मुर्धन्य व्यक्तित्व भएको हुँदा बोलाएर घरमा राख्न पाए  आफ्ना रचनाका समीक्षा बिना शुल्क गराउन पाईन्थ्यो कि भन्ने लोभ लाग्नु स्वाभाविकै ज्स्स्तो लाग्छ।
 
हुनपनि, केही महिना देखी हाम्रो घरमा कहिले आर्थिक पत्रकार विजय घिमिरे त कहिले प्रदिप चापागाईं र अनिता भाउजू, कहिले दिग्गज लेखक तथा साहित्यकार तारा बराल दाइ र बिटु भाउजू त कहिले गजलका दिग्गज भुपेन्द्र महत । कहिले नेपाली साहित्य मै बिद्ध्याबारिधी गरेका डा खगेन्द्र लुइटेल दाइ त कहिले अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाजका अध्यक्ष पदम विश्वकर्मा आदी आउने र जाने सिलसिला चली रहेको छ ।

अबत, हामी उहाहरुको कुराकानी मात्र ध्यान पूर्वक सुन्दा पनि ठुलै रचनाकार तथा लेखक बन्न सकिने अवस्था भईसकेको हो । तर यो बोधो दिमागले दिन भरी देखी रात अबेर सम्म सुनेका साहित्यिक क्लुहरु बिहान उठ्दा बिर्सी सकिएका हुन्छन् । यही माहोलबाट धेर-थोर प्रभावित हामी अर्का मुर्धन्य साहित्यकार एल बि छेत्रीलाई सपरिबार स्वागत गर्ने सौभाग्य जुरेको छ ।
 
उहाँहरू घरमा पुगे पछि नुहाई धुवाई गरी म्याडमले घरको करेसाबारीमा गएर फुल र हरियो दुबो टिपेर ल्याउनु भयो र भगवानलाई चढाउनु भयो । एक नेपाली नारीले सधैँ च्यापेर हिँड्ने आफ्नो प्यारो संस्कार प्रति यो मनको भित्री भाग खुसीले गद-गद भयो । उहाँ प्रतिको आदर र सम्मानले छुट्टै स्थान बनायो यो मन भित्र । एक पुजनीय भागबती जस्तै । यस्तै धर्मपत्नी पाउंने भाग्यबानहरुको जीवन सफल हुन्छ जस्तो लाग्छ ।

साँझ परे लगत्तै साहित्यिक खुलदुलीहरु बाक्लिदै जाँदा रात पनि छिप्पिन विवश बन्दै गयो । मेरा र राखीका कटमेरा कविता र गीताका पेटाराहरु खुलेर छ्यालब्याल हुँदै थिए । तंछाड-मंछाड गर्दै निस्किएका एल बि छेत्री सरका पाकेका कबिताहरुले हाम्रा रचनाहरुलाई पाखा लगाई दिए पनि मिना म्याडमले हाम्रा कविता पनि राम्रा छन् भन्दै टिप्पणी गरेर सहअनुभुती दिईरहनु भएको थियो ।
 
आफ्नो आत्मा व्यथा पोख्नुलाई मात्र पनि  कविता भन्ने स्वांठ पो रहेछु भन्ने थाहा भयो । काल्पनिक विषयलाई वास्तविक जीवनकै कथा जसरी मिठा र रसीला शब्दहरूले रंग्याउन सक्नु पो कविको खुबी रहेछ । त्यसलाई पो साहित्य भनिंदो रहेछ । नेपाली साहित्यका बारेमा आफ्ना खुल्दुली मेटाउन यी दुई दिनको समय प्रयाप्त भएन । दुई दिनत फुस्स दुई घण्टामै बिते जस्तो लाग्यो ।
 
खुल्न नसकेका साहित्यका कतिपय क्लुहरु पनि बोतलबाट वाईन प्यालामा खनीय सँगै मुखबाट निस्किन थाले । कहिले कविताको रूपमा त कहिले गीत र गजलको रूपमा । म आफू व्यापारी माहोलमा दशकौं अल्मलियको मान्छेलाई यो साहित्यिक माहोलले त जिन्दगीलाई कोल्टो फेरिदिएको छ । जहाँ बिरामीलाई सलानपानी चडाए जस्तो । यो मन मस्तिस्कमा सररर शीतल हावाले छोइरहे जस्तो ।
 
त्यस्तो प्यारो साहित्यिक माहोलमा मिठा-मिठा रचनाहरुको अगाडि खानाका पारीकारका स्वादले कुनै स्थान पाएको थिएन । थियो भने केवल वाईनको चुस्कीको स्वादले मात्र धेर-थोर पाएको थियो । हुनत, यो हामी दुई भाइको मन्को कुरामात्र हो । म्याडम र राखीको कुरा अर्कै हुन सक्छ । उहाँहरूलाई वाईनले मन जित्न सकेको थिएन । बरु, बेला बेलामा म्याडमले छेत्री सरको अनुहारमा घरी-घरी हेर्ने गर्नु हुन्थ्यो । वाइन पिउंदाको मौन विरोध होला भन्ने मेरो ठम्म्याई हो । तर आशय अरू केही हुन पनि सक्छ । पहिलानै छेत्री सरले राम्रो होटल खोजी दिनुस हामी रिल्याक्स  गर्न चाहन्छौ भनेको कुराको आशय यो हेराईमा झल्कीएको पनि हुन सक्थ्यो । जे होस, मेरो कारणले कुनै इच्छा र आकन्छ्यामा कुठाराघात हुन पुगेको थियो भने यही लेख मार्फत माफी माग्न चाहन्छु ।

उहाहरु फर्किनको लागि एक बिहानैको फ्लाइट भएकोले हामी उठ्दा सर र म्याडम तयार भई सक्नु भएको थियो । जुन तयारी उहाहरुको जानको लागि थियो भने हाम्रो लागि एउटा कुशल अभिभावकले आफ्नालाई सही मार्ग प्रदर्शनकालागी गहकिला अर्ती उपदेशहरु पनि तयार पार्नुभएको रहेछ । छोरा-छोरीहरू अलि झिल्के र उत्ताउला स्वभावका भएको भए आज म हजुरबाउ र उनी हजुरआमा बन्ने उमेरका हामीलाई उहाँले सम्झाई रहदा मैले आफूलाई भाग्यमानी महसुस गरेँ ।
 
जिन्दगीले हिंडेका, दौडेका, लडिबुडी गरेका तथा गुल्टिएका कैयौँ पलहरुले मान्छेलाई परीपक्क बनाउछ । देखेका सुनेका र पढेका कुराहरूले मान्छेलाई बिद्ध्वान बनाउछ । उंहाका परीपक्क पन र बिद्ध्वानी पन पग्लिएर मेरो अन्जुलिमा पर्न आयो । मेरो आत्मामा उहाँको लागि श्रिजित धन्यवादलाई निस्तो दिनु भन्दा उहाका अर्ती उपदेशलाई आत्मसात गरी उहाँले चाहेको जस्तो मेरो स्वभावको किस्तीमा सजाएर, हासो र् खुसीले रङ्गिएका रिबनले बांधेर मुसुक्क मुस्कुराउंदै उहाँलाई सुम्पने छु ।

यी र यस्ता गतिबिधीहरुबाट प्रभावित भई सर र म्यामलाई दाइ र भाउजू जस्तो प्यारो र निकट लाग्ने नाता बन्धनमा बदल्न रुचायो यो मनले । लस एन्जलस एअरर्पोर्टबाट बिदागर्दा हातका हल्लाई सँगै रसायका गहका आशु परेलिलाई पनि रोक्न धौ धौ पर्‍यो । मिठो र शिक्षामुलक दुई दिनको समय मेरा लागी आजीबन अविस्मरणीय बन्ने छन् ।

यहाँले उपहार दिनु भएका नेपाली साहित्यका चर्चित आधा दर्जन रचनाहरू पढे पछि  मेरो र उन्को लेखनलाई खार्ने आशा लिएको छु । होटलमा नबसेर हामी कहाँ आईदिनु भएकोमा र चर्चित रचनाका पुस्तकहरू उपहार दिनु भएकोमा मुरी-मुरी धन्यवाद । यहाँहरूको यो यात्रा र जीवन यात्रा दुवै सफल रहुन, शुभकामना । 

भाते जाँडलाई खिर सम्झेर खाने देखी र बालक हराएको सुचना जारी गर्नुपरेका मेरा साउने संक्रान्तिका हर्कतहरु

बिराट नेपाल 2016-07-15

सुषमा देवकोटा 

साल र महिना याद भए पनि गतेको हकमा सधै झुक्की रहने मेरो बानीले न्युज राख्न लाग्दा मात्र साउन १ गते रहेछ आज भन्ने थाहा पायो । यहि साउन १ गते अर्थात साउने संक्रान्ति सानो छँदा ३ महिना पहिले नै थाहा हुन्थ्यो । असारको १५ गते कट्न थालेपछि मेरो बाल मस्तिष्कमा साउने संक्रान्तिमा जम्मा गर्नुपर्ने सरसामानको ठूलै लिष्ट तयार हुन्थ्यो ।

काठमाण्डौंमा जन्मिएर भक्तपुरमा ९ बर्ष बिताएको मैले ९ बर्षको उमेर सम्म साउने संक्रान्तिमा खासै चाँसो दिईन । लुतो फाल्ने चलन के हो रु के के चाहिन्छ भन्ने थाहा नपाए पनि साउन १ गते बिहानै मम्मी बाबाले टिका लगाई दिएर पैशा दिएको र घरमा मासु पाकेको दृष्य याद छ ।

साउने संक्रान्तिको एउटा रमाईलो प्रंसग पनि छ ।

म ६ बर्षको हुँदा भक्तपुरबाट हराएर रेडियो नेपालबाट मेरो हुलिया सहित बालिका हराएको सूचना भनेर प्रसारण भएको थियो । त्यो दिन साउने संक्रान्तिको दिन थियो । बुवा नेपाल प्रहरीको जागिरे भएकाले ड्युटिको ठेगाना हुन्थेन । राती ड्युटी जानु भएको बुवा बिहान समयमा आउनु भएन । साउने संक्रान्ति भन्दै मम्मीले टिका लगाएर १० रुपैया दिनु भयो । जिल्ला प्रहरी कार्यालय भक्तपुरको खाना खाने मेश ५५ झ्याले दरबारकै छेउमा थियो सायद अहिले पनि त्यहीं छ ।

म सानो छँदा बढी नै जिद्धि थिए । जो सँग पनि बोलि दिने, कसैसँग नडराउने । एक्लै फिल्म हलमा फिल्म हेर्न पुग्दिने । छुट्टिको दिन साँझ नपरी घर नर्फकने जस्ता हर्कतले मम्मी आजित हुनु हुन्थ्यो । त्यो दिन टिका लगाएर पैशा पाएपछि प्रहरी मेशमा पुगें । भित्र छिर्न गाह्रै थिएन । धर्म प्रसाद देवकोटाको छोरी हु भनेर परिचय दिने देखि प्लिज अंकल भित्र जान्छु नि भन्ने सम्मका नखरा देखाएर भित्र पस्थे ।

त्यो दिन पुलिस मेशमै अंकलहरु सँग खाना खाए र मम्मीले दिएको पैंशाले ४ वटा प्लाष्टिकका चुरा किनेर लगाए । त्यो मध्येको १ रुपिया दरबार स्क्वायरको छेउमा बस्ने माग्ने केटाकेटीलाई दिए । यसरी माग्नेलाई पैंशा दिंदा भगवान खुशि हुन्छन भन्ने सुनेको थिएं । बाँकि पैंशा गोजिमै थियो । बाटोमा आउँदै गर्दा तलेजु गेटनेर फुटपाथ ब्यापारी नानीमैंयाको छोरा राजु भेट भयो । उ १० बर्ष जतिको थियो । ओई सुषमा हिँड आज काठमाण्डौं घुम्न जाँउ भन्यो । पकेटमा ५ रुपैंया बाँकि थियो । कति लाग्छ भाडा भनेर सोधे । अहिले सम्झन्छु ६ बर्षको उमेरमा पनि म कति फटाहा बच्चा थिए ।

पैसा लाग्दैन बच्चाको, राजुले दाँया हातको सर्टको बाहुलाले नाकबाट चुहिन लागेको सिंगान पुछदै भन्यो । कृष्णलाई पनि लैजाउ न त । महिला प्रहरी मेनुकाको साढे ४ बर्षको छोरा कृष्णलाई लिन सुकुल ढोका नजिकै पुग्यौं हामी । खेल्न जाने भन्दै कृष्णलाई ल्याए । ३ जना गाडि चढेर काठमाण्डौंको नँया बानेश्वर पुग्न लाग्दा कृष्णको बुवाको साथि पनि त्यहिँ गाडिमा रहेछन् । उनले कृष्णलाई चिनेर आफुसँगै रोकि दिए । मैले घरमा मम्मीले सम्झाउँदै धेरै डुल्ने बच्चालाई नचिनेको मान्छेले लगेर आँखा झिकेर राखिदिन्छन भन्ने सुनेको थिएं । त्यो मान्छेले कृष्णलाई रोकेपछि अब यसले हामीलाई पनि लगेर आँखा झिकि दिन्छ भनेर बानेश्वरमै झर्यौ हामी दुई ।

दिनभरी बानेश्वरमा वल्लो छेउ र पल्लो छेउ डुल्दै बस्यौं । मेरो ५ रुपैंया मध्ये  à¥¨ रुपैयाको चकलेट र ३ रुपैयाको ईमिली किन्यौं । साँझ तिर बानेश्वरबाट घरजान भनेर हिड्दै कोटेश्वर तर्फ लाग्यौं । राजु जहिले गाडिमा झुण्डिएर हिड्ने भएर ठाउँका नाम उसलाई कण्ठै थियो । बाटोमा जहाँ गाडि देख्छ, त्यहि रोक्न खोज्दा पनि राजुले गाडि रोक्न नसकेपछि हामी हिडन थाल्यौं । अहिले लाग्छ हामीले गाडी रोक्ने स्टेसनमा गाडी रोकेका थिएनौं ।

यता दिउँसै जिल्ला प्रहरी कार्यालयमा कृष्णको मम्मीलाई फोन आएछ । तपाईको छोरा हामीसँगै छ, अरु दुईवटा बच्चा रोक्न नसकेर कता गए, थाहा भएन । कृष्णले एउटाको नाम सुषमा भन्दैछ भनेछन् । सुषमा भन्नासाथ मेनुका आन्टि दगुर्दै हाम्रो कोठामा आएर तपाईको छोरी खै भनेर सोद्धा ममिले खै कता गई बिहानै बाट आएकी छैन भात नखाई हिडेकी खोज्ज पनि कता जाने र रु आउली नी बेलुका सम्म भन्नु भएछ । बिचरा दिनदिनको मेरो डुलुवा बानिले ममीलाई म बानेश्वर पुगेको कुरा थाहै भएन । मेनुका आन्टीले बेलिबिस्तार लगाएपछि खैला बैला सुरु भएर रेडियो नेपालमा मेरो नाम हुलिया सहित बालिका हराएको भनेर तुरुन्तै दर्ता गरिएछ ।

जिल्ला प्रहरी कार्यालय भक्तपुर र कोटेश्वर प्रहरीको गाडि ओहोर दोहोर गर्दा राती १० बजे हामीलाई भक्तपुर हस्पिटल नेर फेला पारे । बानेश्वरबाट बाटो थाँहा भएपनि बिचमा म सानो भएर हिड्न नसक्ने र त्यहिँ बाटोमा बसेर रुन थाल्ने गर्दा हामी बेलामा घर पुग्न सकेनौं । त्यसैमाथि राजुले रोयो भने भुत आउँछ भनेर तर्साउँदा म झन पाईला सार्न मान्दिनथे । ठाउँ ठाउँमा राजुलाई मलाई बोक् म हिड्दीन भनेर घुर्की पनि लगाउँथें । यसो गर्दा गर्दै १० बज्यो । भक्तपुर हस्पीटलनेर हामी हिँडीरहेको एक जना प्रहरीक हवल्दारले देखेपछि हामी फेला पर्यौं हामीलाई खोज्न आएको प्रहरीको गाडिमा बुवासँगै घर आए । त्यो दिन मम्मीको लौरो भेटिन, सबै दोष रुदैं राजुलाई लगाए ।

अर्को बर्षको साउने संक्रान्तीमा पल्लो कोठाकी नेवारनी आन्टीले बनाएको भाते जाँड खाएर मैले तमासा गर्न थालें। सुरुमा जाँड देखेर आन्टी यो के हो भनेको थिएं, उनले खिर हो भनीन् । नेवारनी आन्टीले खिर हो भन्नु के थियो म खान्छु की खान्छु भनेर ढिपी गर्न थालें, सुरुमा अलिकती चाख्न दिएकी थिहिन् आन्टीले मलाई त्यो गुलीयो भाते जाँड खुब मिठो लाग्यो । थपेर खान्छु भन्न थालें । भनेको मान्ने बच्चा भए पो म । अति गरेपछि उनले एक कचौरा जाँड दिईन् । ममी त्यो बेला चप्पल किन्न जानु भएको थियो, म संग हिड् भन्नु भएको थियो म यहिँ बस्छु भनेर गएको थिईन ।

७ बर्षको बच्चा, ३ कचौरा जाँड खाएं पेट त मैले पनि पाएको हो, अचम्म त यो भयो मैले बान्ता पनि गरिन । बोल बोल पाखाहरु, हिउँखोले भाकाहरु बोलको गित आफै गाउँदै नाच्न थाले । जाँड लाग्न थालेपछि कोठाको सामान बाहिर फ्याक्न थालें । बरिपरिका कोठामा बस्ने रमिता हेर्दै हाँस्न थालेछन्, मम्मी पसलबाट फर्कर्दा म पल्लो घरको भित्तामा जोड जोडले टाउको ठोक्दै रहेछु । यो ताल देखेर मम्मीको दिमागमा एकै चोटी छोरी बहुलाईछ भन्ने लागेछ र रुन थाल्नु भयो । कता लैजाने होला बुढा पनि डियुटीमा हुनुहुन्छ भन्दै हार गुहार गर्न थालेपछि केही भएको छैन जाँड खाएर हो भनेछन् तमासेहरुले मम्मी त्यो दिन सबैसंग झगडा गर्नुभयो ।

९ बर्षको भएपछि मात्र मैले आफ्नो बुबाको जन्मस्थल गोरखाको पालुम्टार देखें । बुबाको धादिङ गजुरी सरुवा भयो, ठुलोबुबा छुट्टीनु भयो । यसपछि मम्मी हजुरआमा पाल्न गाउँ फर्कर्नु भयो । ठाउँ फेरिएपनि स्वभाव फेरिएन मेरो । बदमासीको त कुरै छोडौं मैले अर्काको बारी र बंगैचामा गरेको गल्तीको क्षतीपुर्ती धेरै पटक तिर्नुभयो मम्मीले । बिस्तारै बिस्तारै गाउँको रहनसहन सिक्न थालें, साउने संक्रान्ती दशैं भन्दा पनि ठुलो लाग्न थाल्यो । बैसाखमा गोरखा पुगेको मैले त्यो बर्षको साउने संक्रान्ती अरुले सिकाईदिएको तरिकाले सरसामान खोजें । बोट बिरुवाको नाम र बिरुवा नचिन्ने समस्या थियो मलाई पहिलो बर्ष ।

त्यसपछिका बर्षमा ठुलै उत्सब हुन थाल्यो मलाई साउन १ गते । त्यो दिन स्कुल बिदा हुने भएकाले बिहानै उठेर हिड्थें । असारे फुल, कुकुर डाईनो, गुह्ेसरो पानीसरो, जनै लहरो, आलतीमालती, जोल्टे मकै, जोल्टे बेलौंती जोडीएका फल जति सबै तितेपातीका सुकेका सिन्का आदि खोज्दै पल्लो गाउँ सम्म पुग्थें, बनबनै चहार्थें ।

बाटोमा भेटीने तितेपातीका सुकेका सिन्का बटुल्दै बाँया कोखिलामा च्याप्थें । दिनमा ५ पटक घर आउंथे र ५ पटक बाहिरिन्थें म । घर आएपिच्छे मम्मीको मुड फरक फरक हुन्थ्यो । पहिलो पटक हातभरी संक्रान्ती सामग्री बोकेर घर आउँदा मम्मी हाँस्दै भन्नु हुन्थ्यो हेर त मेरो बाबाले के के बटुलीछ यस्तो झरीमा भन्नु हुन्थ्यो । अब जाने हैन पानीले भिझेर बिरामी हुन्छ भन्दा भन्दै नमानी दगुरेपछि पख् घरमा आउलिस अब भन्दै रिसाउनु हुन्थ्यो । फर्केर घर आउँनासाथ एक चड्कन भेट्थें, कैले गालामा कैले लौरेले ढाडमा ।

घरको म ठुली छोरी हुँ, भाई बहिनी साना साना थिए । आफु दिनभर सरजाम खोज्न हिड्ने र बहिनी हरुलाई तिउरीको बोट खोजेर कुट्न लगाउँथें । मेहेन्दी लगाउने चलन त पछि आएको हो, तिउरीको बिरुबा कुटेर हात रंगाउथे सबै । हाम्रो तिर तिउरीको बिरुवालाई तिग्रे भनिन्छ ।

म बहिनीहरुलाई आदेश दिन्थें तिमीहरु तिग्रे खोजेर ल्याएर कुटेर ठिक्क पारओ । बहिनीहरु मन नलागी नलागी गाउँ डुल्थे तिग्रेको बोट खोज्न । जति पटक घर आउँथे बहिनीहरुलाई हप्काउँथे हेर जाबो यति खोजेछन् । बहिनीहरु आँखा भरि आँशु बनाउँथे, ममीले देख्नु भयो भने एक दनक फेरी भेट्थें । पीटाई खाने बानी लागेको भएर होला रुने काम कमै हुन्थ्यो म बाट ।

जति गाली गरेपनि बहिनीहरु मुख फर्काउन सक्दैनथे, त्यसमा पनि म साह्रै मातेको थिएं, केहि बोल्यो की पिटीदिन्थें बहिनीहरुलाई । यो बानी लागेर हो की क्याहो अहिले ब्याचलर पढ्ने मेरा दुईवटै बहिनी मेरो कुरामा होमा हो मात्र मिलाउँछन्, मुख फर्काउने र रिसाउने कहिल्यै गर्दैनन आज पनि ।

बहिनीहरु रुदैं तिग्रे कुट्थे, तिग्रेमा अमीलो, तेल, नुन, हाल्थें । एकजना काकीले तिग्रेमा परेबाको बिस्ट ९परेबाको दिसा० हाल्यो भने धेरै रातो हुन्छ भनेपछि परेवा पाल्नेको घरमा बिस्ट माग्न पुग्थें ।

बुबा प्राय दशैंमा मात्र घर आउनुहुन्थ्यो, घरमा हजुरआमा, मम्मी दुईवटा बहिनी रोषना र पुष्पाञ्जली, भाई सुवर्ण र म थियौं । दिनभरीको दौडधुप पछि साँझ परिसकेपछी ल आवोई ९हाम्रो तीर हजुर आमालाई आवोई भन्ने चलन छ । पुजा गर्दीनु अब लुतो फ्याक्ने बेला भयो भनेर आँफै परिपाठे बन्थें ।

दिउँसो खोजेका फलफुल र लहरा बिरुवा तुलसीको मठ वरिपरी फीजाईएको हुन्थ्यो दिउंसैबाट । हजुरआमा र ममीले पुजा गरेपछी म पुजा गर्छु अब भन्दै सुरु हुन्थें । अझ बहिनीहरुलाई पनि कराउँथे पुजा गरओ मैले दिनभर कति दुख गरें भन्दै उनिहरु रुन थाल्थे, बहिनीहरु ममी नदेखे डरले जती गाली गरेपनि रुन सक्थेनन जब ममी छेउ पर्यो आँखाभरी आँसु पार्थे बिचरा डरले मेरो कुरा लगाउन भने सक्थेनन् ।

अब लुतो फाल्नु पर्यो मम्मी भन्दै अगेनामा पुग्थें, ३ दिन अगाडी बाट नै मेरो लुतो फाल्ने दाउरा हो यो भन्दै तयार पारेको दाउरा ५ बजे तिरबाटै बाल्न सुरु गरिसकेको हुन्थें । बहिनीहरु साना साना दाउरा अगेनाबाट झिकेर लुतो पिलो खटिरा पटिरा लैजाओ तल्ला गाउँले भन्दै फाल्थें ।

म सबै भन्दा ठुलो बल्दै गरेको चिर्पट बोकेर आँगनमा आउंथे । मम्मी यत्रो ठुलो दाउरा फ्ल्नु पर्दैन भन्नु हुन्थो, म झगडा गर्न तम्सँथें, म सबै भन्दा ठुलो भएपछि सबैभन्दा ठुलो दाउरा फ्याक्नु पर्छ । सकिनसकी एउटा हातले चिर्पट उचालेर त्यही शब्द लुतो पिलो खटिरा पटिरा लैजाओ तल्ला गाउँले भन्दै फ्याक्थें ।

पातलो बस्ती भएको हाम्रो गाउँमा त्यो बढेमारको दाउरो तल्लो गाउँमा त के तल्लो घरमा पनि पुग्थेन । आँगन मुनीको ठुलो गह्रामा नै अड्कन्थों । फेरी अर्को दाउरा ल्याउथें ५ पटक लुतो फयाक्थें म । मासु र भात पाक्थ्यो त्यो दिन घरमा । गाउँमा एउटा मात्र खसि काटेर भाग लगाएको मासु १००र२०० देखि सुरु हुन्थ्यो किन्न । भात खाएर अब हातमा कुटेर राखेको तिउरी लाउन सुरु गथ्र्र्यौं ।

हातभरी कुटेको तिउरी राखेर माथिबाट प्लास्टिक या कपडा बेरेर डोरीले बाध्न लगाउँथे मम्मीलाई । मम्मी रिसाए झैं गरेर रमाईलो मान्नु हुन्थ्यो मेरो हर्कत देखेर । आफुले लगाई सकेपछि ल अब तिमीहरु लगाओ भन्दै दुईटै बहिनीको हातमा तिउरी थुपारेर प्लास्टिक बेर्दै डोरीले कस्न अराउथे । तिनिहरु हास्थे, मख्ख पर्थे सायद मेरो हात रातो हुन्छ भन्ने मिठो आशामा ।

बहिनीहरु जब राती निदांउदै जान्थे त्यो हात दुख्न थाल्दो रहेछ । मम्मी फ्याकिदिने तिग्रे भन्दै रुन थाल्थे । म लौरो लिएर बस्थे फालेउ भने मार्दीन्छु भन्दै । मम्मीले तं राख्न न बहिनीहरुको हात दुख्छ भन्नु हुन्थ्यो । तै पनि म झगडा गर्थे अझ धम्क्याउंथे यिनिहरुले यो फ्याके भने म भागेर काठमाण्डौं गै दिन्छु ।

सानैबाट भाग्ने र हराउने बानी लागेकोले मम्मी डराउनु हुन्थ्यो । के गर्नु खुर्ख देखि दैब डराउँछ भन्ने उखान त्यो समय हाम्रो घरमा खुब सुहाएको थियो । रातभरी बहिनीहरु ऐया ऐया भन्दै सुत्थे म दुखेपनि नदुखेझैं गर्दै भन्थे, नाटक गर्छन मलाई त दुखेको छैन् । रातभरी प्रायः म निदाउथिन् । बिहानै आफनो र बैनिहरुको हात खोलेर मम्मीलाई देखाउन दौडन्थे । जति मेहनत गरेपनी मेरो हातमा त्यो तिग्रेकोे मेहेन्दी कहिल्यैं राम्रो बसेन ।

एसएलसी दिएर काठमाण्डौं पढ्न आएपछी साउने संक्रान्तिको याद अलिक धमिलो हुँदै गयो । कहिल्यै घर जाने मौका जुरेन । यद्यपी साउने संक्रान्तिसँग जोडिएका ति क्षणहरु अझै मेरो मानसपटलमा ताजै छन् ।

devkotasushma7@gmail.com

अम्बर गुरुङलाई न्युर्योकमा सम्झदा -विनोद रोका

बिराट नेपाल 2016-06-18

राजु शाक्यको संम्झनामा-- रमेश गुरुङ

बिराट नेपाल 2016-02-20

हार भित्र लुकेको जित-- जय बहादुर घिमिरे, ज्यामाउ माल्टा सङ्खुवासभा

बिराट नेपाल 2016-02-04

रातो भाले र नक्कल(चिट )---विजय थापा

बिराट नेपाल 2016-01-24

नाकाबन्दी, काठमाण्डु कोलाज र तुर्किश एयरलाइन्स-- भुपेन्द्र थापा

बिराट नेपाल 2015-12-30

दसैँ र देश--भूपेन्द्र थापा

बिराट नेपाल 2015-10-19

गणेश चौथीमा केही नपाएर बाँसको तगारो पनि छोडीएन-विजय थापा

बिराट नेपाल 2015-09-18

अमेरिकादेखि अष्ट्रेलिया रक्तदान गर्न --अर्जुनप्रसाद मैनाली

बिराट नेपाल 2015-06-28